Khi bắt đầu con đường khởi nghiệp, việc lựa chọn loại hình kinh doanh phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hướng phát triển lâu dài cho doanh nghiệp. Mỗi loại hình đều có những đặc điểm riêng về pháp lý, quyền lợi và nghĩa vụ của chủ sở hữu. Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về các loại hình kinh doanh hiện đang được pháp luật Việt Nam công nhận và điều chỉnh, giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn hơn trong quá trình thành lập và vận hành doanh nghiệp.
Các loại hình kinh doanh phổ biến
Kinh doanh dịch vụ
Trong số các loại hình kinh doanh được pháp luật Việt Nam công nhận, kinh doanh dịch vụ là một lĩnh vực không tạo ra sản phẩm vật chất cụ thể mà cung cấp trải nghiệm hoặc giá trị thông qua các dịch vụ như chăm sóc sức khỏe, spa, du lịch, tư vấn, giải trí,… Với xu hướng người tiêu dùng ngày càng chú trọng đến chất lượng cuộc sống và trải nghiệm cá nhân, các doanh nghiệp theo đuổi loại hình này cần đầu tư vào chất lượng dịch vụ, kỹ năng giao tiếp và khả năng nắm bắt tâm lý khách hàng để phát triển bền vững.
Kinh doanh bán lẻ
Kinh doanh bán lẻ đang giữ vai trò then chốt khi trực tiếp phân phối hàng hóa đến người tiêu dùng cuối cùng. Mô hình này chủ yếu phục vụ nhu cầu mua sắm của cá nhân và hộ gia đình, với đặc điểm là lợi nhuận trên mỗi giao dịch thường không cao nhưng bù lại bằng số lượng lớn giao dịch hàng ngày.
Một số ví dụ phổ biến của mô hình này gồm: siêu thị, cửa hàng tiện lợi, chợ truyền thống hoặc các trung tâm thương mại. Tùy theo định hướng phát triển, quy mô và mặt hàng kinh doanh, các đơn vị bán lẻ có thể lựa chọn chuyên doanh một nhóm sản phẩm như đồ điện tử, vật liệu xây dựng hoặc kinh doanh đa dạng nhiều loại hàng hóa như trong các tiệm tạp hóa tổng hợp.
Kinh doanh dạng sản xuất
Kinh doanh sản xuất là một trong những loại hình kinh doanh nổi bật hiện nay, trong đó các doanh nghiệp tạo ra sản phẩm từ nguyên liệu thô, sau đó phân phối thông qua các đại lý, nhà phân phối hoặc trực tiếp đến tay người tiêu dùng. Ví dụ như các công ty thời trang nổi tiếng sản xuất các sản phẩm mang thương hiệu riêng như Juno, Vascara hay các tập đoàn công nghệ lớn như Apple và Samsung, chuyên sản xuất và bán điện thoại di động ra thị trường toàn cầu.
Những loại hình doanh nghiệp chủ yếu tại Việt Nam
Theo quy định của Luật Doanh nghiệp số 59/2020, có hiệu lực từ ngày 17/6/2020, Việt Nam hiện đang áp dụng 5 loại hình doanh nghiệp kinh doanh cơ bản. Mỗi doanh nghiệp sẽ lựa chọn loại hình phù hợp dựa trên các yếu tố như điều kiện hoạt động, nhu cầu phát triển và ngành nghề kinh doanh.
Loại hình kinh doanh theo hình thức công ty cổ phần
Công ty cổ phần là một loại hình doanh nghiệp phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt trong các ngành nghề yêu cầu huy động vốn lớn. Trong mô hình này, vốn điều lệ được chia thành các cổ phần và các cổ đông – có thể là cá nhân hoặc tổ chức – sẽ sở hữu những phần cổ phần đó. Việc sở hữu cổ phần mang đến quyền lợi cũng như trách nhiệm cho các cổ đông trong việc điều hành công ty.
Để thành lập một công ty cổ phần, ít nhất cần có ba cổ đông, trong khi không có giới hạn về số lượng cổ đông tối đa. Các cổ đông có thể được phân thành ba nhóm chính: cổ đông sáng lập, cổ đông phổ thông và cổ đông ưu đãi.
- Một điểm đáng chú ý là cổ đông có quyền tự quyết định việc chuyển nhượng cổ phần của mình, ngoại trừ cổ đông sở hữu cổ phần ưu đãi biểu quyết.
- Công ty cổ phần có cơ cấu tổ chức bao gồm Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát (nếu có) và Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc. Tuy nhiên, trong trường hợp công ty có dưới 11 cổ đông và các cổ đông này không sở hữu quá 50% cổ phần, việc thành lập Ban kiểm soát không phải là yêu cầu bắt buộc.
- Khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, công ty cổ phần sẽ có tư cách pháp nhân. Ngoài ra, công ty này còn có khả năng huy động vốn thông qua việc phát hành cổ phiếu, theo quy định của pháp luật về chứng khoán.
Đặc điểm của công ty hợp danh
Theo quy định tại Điều 177 của Luật Doanh nghiệp 2020, công ty hợp danh là một mô hình kinh doanh trong đó có ít nhất hai thành viên là cá nhân, chung tay sở hữu và quản lý công ty dưới một tên chung. Những thành viên hợp danh sẽ chịu trách nhiệm vô hạn đối với nghĩa vụ của công ty bằng toàn bộ tài sản cá nhân của mình.
Ngoài các thành viên hợp danh, công ty có thể bổ sung thêm thành viên góp vốn và các thành viên này chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn đã góp vào công ty. Tương tự như các loại hình doanh nghiệp khác, công ty hợp danh có tư cách pháp nhân kể từ khi hoàn tất thủ tục đăng ký. Tuy nhiên, công ty hợp danh không có quyền phát hành chứng khoán, làm cho mô hình này trở nên độc đáo và khác biệt trong các loại hình kinh doanh hiện nay.
Công ty tư nhân
Công ty tư nhân là hình thức doanh nghiệp được thành lập và sở hữu bởi một cá nhân duy nhất. Người đứng đầu công ty có trách nhiệm pháp lý toàn bộ đối với hoạt động cũng như tài sản của công ty. Điểm đặc biệt của loại hình này so với các mô hình kinh doanh khác là mỗi cá nhân chỉ được phép thành lập một công ty tư nhân và không thể đồng thời sở hữu những công ty hay doanh nghiệp khác.
Công ty tư nhân không có tư cách pháp nhân và không được phép niêm yết trên sàn chứng khoán. Chủ sở hữu công ty có quyền quyết định tất cả các vấn đề liên quan đến hoạt động kinh doanh và cách thức sử dụng lợi nhuận. Mọi tài sản, vốn điều lệ và lợi nhuận của công ty đều phải được ghi nhận rõ ràng trong báo cáo tài chính.
Trong suốt quá trình hoạt động, chủ công ty có quyền điều chỉnh mức vốn đầu tư của mình. Nếu giảm vốn, chủ sở hữu cần thông báo với cơ quan đăng ký doanh nghiệp. Đặc biệt, chủ sở hữu công ty tư nhân phải chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản cá nhân, kể cả những tài sản không liên quan trực tiếp đến công ty.
Kinh doanh hộ gia đình
Hộ kinh doanh là một trong những loại hình doanh nghiệp có quy mô nhỏ, do một cá nhân hoặc một nhóm người trong cùng một hộ gia đình đăng ký thành lập. Chủ hộ sẽ chịu trách nhiệm vô hạn về toàn bộ hoạt động kinh doanh bằng toàn bộ tài sản cá nhân. Đây là loại hình có phạm vi hoạt động hạn chế nhưng linh hoạt, cho phép người sở hữu chủ động quyết định mọi vấn đề liên quan đến vận hành như địa điểm kinh doanh, phân chia lợi nhuận và phương thức hoạt động.
> Có thể bạn quan tâm: Thủ Tục Xin Giấy Phép Kinh Doanh Hộ Gia Đình Mới Nhất 2025
Loại hình kinh doanh công ty TNHH
Trong số các loại hình doanh nghiệp được pháp luật Việt Nam công nhận, công ty TNHH là hình thức phổ biến và được nhiều cá nhân, tổ chức lựa chọn. Loại hình này chia thành hai dạng chính:
Công ty TNHH một thành viên
Công ty TNHH MTV là mô hình mà một cá nhân hoặc một pháp nhân làm chủ sở hữu và tự mình góp toàn bộ vốn điều lệ để thành lập doanh nghiệp. Tài sản góp vốn được xác định cụ thể trong Điều lệ công ty và phải hoàn tất việc góp đủ trong vòng 90 ngày kể từ ngày doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Nếu không thể góp đủ như cam kết, chủ sở hữu buộc phải điều chỉnh lại mức vốn điều lệ trong vòng 30 ngày sau thời hạn góp vốn.
Công ty TNHH một thành viên không có quyền phát hành cổ phần, nhưng được phép phát hành trái phiếu để huy động vốn. Trong trường hợp có nhu cầu tăng vốn điều lệ, công ty có thể xem xét việc chuyển đổi sang mô hình có từ hai thành viên trở lên hoặc sang công ty cổ phần theo quy định của pháp luật.
Công ty TNHH hai thành viên
Loại hình kinh doanh công ty TNHH hai thành viên trở lên là mô hình doanh nghiệp được thành lập bởi từ 2 đến không quá 50 cá nhân hoặc tổ chức cùng góp vốn. Đặc trưng nổi bật giúp phân biệt loại hình kinh doanh này với các mô hình khác chính là giới hạn trách nhiệm của các thành viên: mỗi người chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi phần vốn đã góp. Trường hợp công ty rơi vào tình trạng phá sản và tài sản không đủ để thanh toán các nghĩa vụ, các thành viên sẽ không phải sử dụng tài sản cá nhân để bù đắp phần thiếu hụt.
Quy định này được ghi rõ tại Điều 47 của Luật Doanh nghiệp năm 2020.
Tương tự các loại hình kinh doanh có tư cách pháp nhân khác, công ty TNHH hai thành viên trở lên được công nhận tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Tuy nhiên, điểm cần lưu ý là mô hình doanh nghiệp này không được phép phát hành cổ phần, trừ trường hợp thực hiện chuyển đổi sang loại hình công ty cổ phần theo quy định pháp luật.
Mỗi loại hình kinh doanh theo quy định pháp luật tại Việt Nam đều có những đặc điểm riêng, đòi hỏi nhà đầu tư phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi lựa chọn. Việc xác định đúng loại hình không chỉ giúp tối ưu hoạt động doanh nghiệp mà còn đảm bảo tuân thủ pháp lý ngay từ bước đầu. Nếu bạn đang băn khoăn trong việc lựa chọn hoặc cần hỗ trợ thành lập công ty, hãy để Việt Long VID đồng hành cùng bạn với dịch vụ chuyên nghiệp và tận tâm.
- Địa chỉ: Số 385/2A Nguyễn Chí Thanh, tổ 67, khu 7, Phường Tương Bình Hiệp, Thành phố Thủ Dầu Một, Tỉnh Bình Dương
- Hotline: 0911882040
- Email: vietlongvid@gmail.com
