Kiểm Toán Nội Bộ Là Gì? Vai Trò Và Công Việc Của Kiểm Toán Nội Bộ Trong Doanh Nghiệp

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp và nhiều biến động, kiểm toán nội bộ đóng vai trò then chốt trong việc giúp doanh nghiệp kiểm soát rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động. Thông qua việc rà soát độc lập các quy trình vận hành, đánh giá mức độ tuân thủ và đề xuất các cải tiến, kiểm toán nội bộ không chỉ đảm bảo tính minh bạch mà còn hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định chính xác hơn.

Kiểm toán nội bộ là gì?

Theo định nghĩa từ Viện Kiểm toán Nội bộ Hoa Kỳ (IIA), kiểm toán nội bộ là một hoạt động độc lập và khách quan, mang tính chất đảm bảo và tư vấn. Việc kiểm toán được triển khai nhằm gia tăng giá trị và hỗ trợ tổ chức cải tiến hoạt động. Thông qua việc áp dụng các phương pháp tiếp cận có hệ thống và dựa trên nguyên tắc, kiểm toán nội bộ góp phần giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu đề ra bằng cách nâng cao hiệu quả trong công tác quản trị, kiểm soát nội bộ và quản lý rủi ro.

Vai trò và chức năng của kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp

Kiểm toán nội bộ đóng vai trò như một công cụ giám sát và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ, giúp doanh nghiệp phát hiện rủi ro, sai sót và đảm bảo hoạt động minh bạch, hiệu quả. Thông qua việc cung cấp các phân tích và khuyến nghị độc lập, kiểm toán nội bộ hỗ trợ ban lãnh đạo trong việc ra quyết định, đồng thời nâng cao tính tuân thủ và cải thiện quy trình vận hành trong tổ chức.

Vai trò của kiểm toán nội bộ

Kiểm toán nội bộ giữ vai trò thiết yếu trong hệ thống quản trị doanh nghiệp, với các nhiệm vụ chính như:

• Quản trị rủi ro: Giúp doanh nghiệp xác định và đánh giá mức độ hiệu quả của các hệ thống kiểm soát nội bộ, công tác quản trị và các quy trình kế toán hiện hành.

• Hỗ trợ tư vấn và giám sát: Tham gia vào việc xây dựng quy trình kiểm soát đối với các hoạt động mới, đồng thời đưa ra khuyến nghị để quản lý rủi ro một cách chủ động.

• Thực hiện kiểm tra, đánh giá: Tiến hành các hoạt động kiểm tra độc lập nhằm cung cấp góc nhìn khách quan về sự tuân thủ, hiệu quả và mức độ kiểm soát trong toàn bộ tổ chức.

• Báo cáo lên cấp cao: Kiểm toán nội bộ tổng hợp thông tin tài chính và hoạt động, đưa ra các báo cáo đánh giá gửi đến Ban Giám đốc và Hội đồng Quản trị. Điều này đòi hỏi bộ phận kiểm toán luôn phải cập nhật, hoàn thiện quy trình làm việc để đảm bảo tính chính xác và kịp thời.

Chức năng của kiểm toán trong doanh nghiệp

Kiểm toán nội bộ và vai trò trong báo cáo tài chính

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là đảm bảo tính chính xác và minh bạch của báo cáo tài chính. Thông qua việc kiểm tra hệ thống kế toán và các số liệu tài chính, kiểm toán nội bộ giúp doanh nghiệp duy trì sự tin cậy trong hoạt động tài chính và tuân thủ các quy định pháp lý liên quan.

Tăng cường kiểm soát và tuân thủ quy định

Kiểm toán nội bộ hoạt động như một đơn vị giám sát độc lập trong doanh nghiệp. Nhờ đó, bộ phận này góp phần phát hiện các sai sót trong quy trình vận hành, đồng thời kiểm tra việc tuân thủ pháp luật, đạo đức nghề nghiệp và các quy chế nội bộ. Qua đó, kiểm toán viên giúp ngăn ngừa rủi ro kiểm toán và tạo dựng môi trường kinh doanh lành mạnh.

Bảo vệ giá trị và định hướng đạo đức doanh nghiệp

Một chức năng quan trọng khác của kiểm toán nội bộ là đảm bảo các hoạt động của tổ chức được thực hiện đúng với giá trị cốt lõi và chuẩn mực đạo đức đã đề ra. Không chỉ giám sát, bộ phận này còn đưa ra khuyến nghị và tư vấn chiến lược cho ban lãnh đạo nhằm tăng cường tính liêm chính và hiệu quả hoạt động.

Góp phần cải tiến hệ thống quản lý

Thông qua việc phân tích các quy trình và hoạt động của các phòng ban, kiểm toán nội bộ giúp doanh nghiệp nhận diện các điểm chưa hiệu quả trong hệ thống quản lý. Từ đó, họ đưa ra các đề xuất cải tiến nhằm nâng cao hiệu suất và năng lực vận hành tổng thể. Những doanh nghiệp có hệ thống kiểm toán nội bộ mạnh thường hoạt động minh bạch hơn, ít gian lận hơn và duy trì được mức độ cạnh tranh cao hơn trên thị trường.

Phạm vi công việc của kiểm toán nội bộ

Những công việc chính của kiểm toán nội bộ sẽ liên quan đến bộ phận kiểm tra, giám sát độc lập nhằm đánh giá mức độ hiệu quả trong hoạt động quản lý và tuân thủ quy định của doanh nghiệp:

• Xây dựng và đề xuất các quy trình, quy định liên quan đến hoạt động kiểm toán nội bộ để trình cấp quản lý phê duyệt.

• Lập kế hoạch kiểm toán hàng năm và triển khai thực hiện theo đúng kế hoạch đã được thông qua.

• Áp dụng các chính sách và quy trình kiểm toán nhằm đảm bảo tính khách quan, chính xác và hiệu quả.

• Thực hiện kiểm toán đột xuất hoặc kiểm tra chuyên đề khi có yêu cầu từ ban lãnh đạo hoặc cơ quan có thẩm quyền.

• Đưa ra các kiến nghị khắc phục sai sót, cải tiến hệ thống kiểm soát nội bộ và nâng cao hiệu quả vận hành.

• Soạn thảo và trình bày báo cáo kết quả kiểm toán nội bộ đúng theo thời hạn quy định.

• Gửi thông báo kết quả kiểm toán đến các đơn vị liên quan một cách kịp thời và minh bạch.

• Thường xuyên rà soát, cập nhật và cải tiến phương pháp kiểm toán để phù hợp với tình hình hoạt động của doanh nghiệp.

• Tư vấn cho đơn vị trong việc lựa chọn và giám sát hiệu quả sử dụng dịch vụ kiểm toán độc lập.

• Cung cấp ý kiến chuyên môn khi doanh nghiệp xây dựng dự toán, phân bổ ngân sách, lập báo cáo tài chính và quản trị.

• Phối hợp và duy trì mối liên hệ với tổ chức kiểm toán bên ngoài để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả kiểm toán.

• Thực hiện các nhiệm vụ khác theo chỉ đạo của ban lãnh đạo hoặc theo yêu cầu pháp lý.

Quyền hạn của kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp

Kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp được trao những quyền hạn nhất định nhằm đảm bảo hoạt động kiểm tra, giám sát được thực hiện hiệu quả và minh bạch.

• Được truy cập nhanh chóng và đầy đủ tất cả hồ sơ, tài liệu liên quan đến hoạt động tài chính, ngân sách, kế toán và các báo cáo vận hành.

• Có quyền kiểm tra mọi quy trình nghiệp vụ, tài sản của đơn vị, và làm việc trực tiếp với nhân sự có liên quan để thu thập thông tin phục vụ công tác kiểm toán.

• Yêu cầu các bộ phận cung cấp biên bản họp, văn bản liên quan đến nội dung kiểm toán nội bộ.

• Tham dự các cuộc họp nội bộ theo đúng quy định pháp luật hoặc quy chế hoạt động của doanh nghiệp.

• Theo dõi việc thực hiện các khuyến nghị đã được đưa ra sau kiểm toán và đánh giá hiệu quả khắc phục từ các bộ phận liên quan.

• Được đảm bảo an toàn trong quá trình làm việc và tránh bị cản trở bởi bất kỳ cá nhân hoặc phòng ban nào trong đơn vị được kiểm toán.

• Có quyền tham gia các khóa đào tạo chuyên môn nhằm nâng cao năng lực nghiệp vụ kiểm toán.

• Tự chủ trong việc triển khai kế hoạch kiểm toán nội bộ đã được phê duyệt.

• Hưởng các quyền hạn khác theo quy định pháp luật hiện hành và quy chế kiểm toán nội bộ của doanh nghiệp.

Các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp cơ bản đối với kiểm toán nội bộ

Theo quy định tại Thông tư 8/2021/TT-BTC ban hành chuẩn mực kiểm toán nội bộ tại Việt Nam, người làm trong ngành kiểm toán nội bộ phải tuân thủ năm nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp quan trọng.

• Chính trực: Kiểm toán viên nội bộ cần hành động trung thực, tuân thủ pháp luật, thể hiện tinh thần trách nhiệm và không tham gia vào những hành vi làm ảnh hưởng đến uy tín cá nhân hoặc tổ chức.

• Khách quan: Luôn đảm bảo sự công tâm, không bị chi phối bởi cảm xúc cá nhân hay lợi ích riêng khi đánh giá và đưa ra kết luận kiểm toán.

• Bảo mật: Bảo vệ thông tin thu thập được trong quá trình kiểm toán, chỉ sử dụng hoặc tiết lộ khi được cấp có thẩm quyền cho phép hoặc theo quy định của pháp luật.

• Năng lực và sự thận trọng nghề nghiệp: Thực hiện công việc dựa trên chuyên môn, kỹ năng và kinh nghiệm. Cần tuân thủ các chuẩn mực kỹ thuật và luôn hành động một cách cẩn trọng.

• Tư cách nghề nghiệp: Tuân thủ pháp luật và quy định liên quan, tránh mọi hành vi làm giảm uy tín của nghề kiểm toán nội bộ và tổ chức nơi công tác.

Các trường hợp bắt buộc kiểm toán nội bộ

Theo quy định tại Nghị định 05/2019/NĐ-CP về kiểm toán nội bộ, một số loại hình doanh nghiệp bắt buộc phải triển khai hoạt động này, bao gồm:

• Các công ty đã niêm yết trên thị trường chứng khoán
• Doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ và đóng vai trò công ty mẹ trong mô hình công ty mẹ – công ty con
• Công ty mẹ thuộc sở hữu Nhà nước trong các tập đoàn, tổng công ty

Đối với các doanh nghiệp khác, kiểm toán nội bộ là hoạt động được khuyến khích áp dụng nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ và quản trị rủi ro. Trong trường hợp không tự tổ chức được bộ phận kiểm toán nội bộ, doanh nghiệp có thể thuê đơn vị kiểm toán độc lập có đủ năng lực và giấy phép hợp pháp để thực hiện dịch vụ này.

Dù thuê ngoài, doanh nghiệp vẫn phải bảo đảm tuân thủ đúng các nguyên tắc và yêu cầu nêu tại Điều 5 và Điều 6 của Nghị định 05/2019/NĐ-CP để đảm bảo tính khách quan và hiệu quả trong công tác kiểm toán nội bộ.

Phân biệt kiểm toán nội bộ và kiểm toán nội bộ

Kiểm toán nội bộ không chỉ là công cụ kiểm tra và giám sát, mà còn là nền tảng giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả vận hành và quản lý rủi ro. Việc triển khai kiểm toán nội bộ đúng cách sẽ hỗ trợ doanh nghiệp phát hiện sớm các điểm yếu trong quy trình và đưa ra giải pháp kịp thời. Nếu doanh nghiệp bạn đang cần một đơn vị uy tín để tư vấn dịch vụ kiểm toán nội bộ, Việt Long VID là lựa chọn đáng tin cậy với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, cam kết mang lại sự minh bạch và hiệu quả cho hệ thống quản lý nội bộ.

• Địa chỉ: Số 385/2A Nguyễn Chí Thanh, tổ 67, khu 7, Phường Tương Bình Hiệp, Thành phố Thủ Dầu Một, Tỉnh Bình Dương
• Hotline: 0911882040
• Email: vietlongvid@gmail.com