Tài Sản Dài Hạn Là Gì? Tài Sản Dài Hạn Bao Gồm Yếu Tố Nào?

Tài sản dài hạn luôn chiếm một phần đáng kể trong cơ cấu tổng tài sản của doanh nghiệp, nhất là đối với các đơn vị sản xuất. Để khai thác tối đa giá trị của nhóm tài sản này, doanh nghiệp cần hiểu rõ khái niệm, đặc điểm cũng như vai trò thiết yếu mà chúng mang lại. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết để nắm vững những nội dung quan trọng về tài sản dài hạn.

Tài sản dài hạn là gì?

Theo quy định tại Mục 41, 42 của Chuẩn mực kế toán số 21, tài sản dài hạn được hiểu là toàn bộ các loại tài sản không thuộc nhóm tài sản ngắn hạn. Nhóm tài sản này bao gồm: tài sản cố định hữu hình, tài sản cố định vô hình, các khoản đầu tư tài chính dài hạn cùng với những tài sản dài hạn khác. Bên cạnh đó,

Thông tư 200/2014/TT-BTC cũng nêu rõ, tài sản dài hạn (mã số 200) là những tài sản có thời hạn thu hồi hoặc sử dụng trên 12 tháng hoặc vượt quá 02 chu kỳ sản xuất kinh doanh, với giá trị từ 10 triệu đồng trở lên.

Đặc điểm và vai trò của tài sản dài hạn

Đặc điểm của tài sản dài hạn

Theo quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC, tài sản dài hạn mang những đặc trưng nổi bật sau:

Thời gian sử dụng hoặc thu hồi dài: Các loại tài sản này thường có thời gian khai thác, sở hữu hay thu hồi trên 12 tháng hoặc vượt quá một chu kỳ kinh doanh thông thường. Ví dụ: nhà xưởng, máy móc – những tài sản cố định có thể được dùng trong nhiều năm liền.
Giá trị lớn: Đây là nhóm tài sản có giá trị kinh tế cao, đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu khá lớn. Chẳng hạn như bất động sản đầu tư, dây chuyền máy móc hiện đại, hay các khoản đầu tư tài chính dài hạn.
Phục vụ trong thời gian dài: Tài sản dài hạn chủ yếu được khai thác để hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc đầu tư lâu dài, chứ không nhằm mục đích bán ngay hoặc chuyển nhượng trong ngắn hạn. Ví dụ: tài sản cố định vô hình như quyền sử dụng đất, bằng sáng chế hoặc khoản góp vốn vào công ty con.
Khả năng thanh khoản thấp: Khác với tài sản ngắn hạn, nhóm tài sản này khó có thể nhanh chóng chuyển thành tiền mặt do gắn liền với việc sử dụng lâu dài hoặc phụ thuộc nhiều vào thị trường. Ví dụ: việc bán một nhà xưởng hay cổ phần trong công ty liên kết thường mất nhiều thời gian.
Chịu khấu hao: Phần lớn tài sản dài hạn sẽ được trích khấu hao hoặc phân bổ giá trị dần trong quá trình sử dụng, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt như quyền sử dụng đất lâu dài. Ví dụ: máy móc thường áp dụng phương pháp khấu hao đường thẳng trong khoảng 5–10 năm.

Vai trò của tài sản dài hạn

Tài sản dài hạn giữ vị trí then chốt trong sự vận hành cũng như quá trình phát triển bền vững của mỗi doanh nghiệp. Vai trò này có thể được nhìn nhận qua các khía cạnh chính sau:

Nền móng cho hoạt động sản xuất – kinh doanh: Các loại tài sản dài hạn như nhà xưởng, dây chuyền máy móc, thiết bị công nghiệp hay phương tiện vận tải chính là công cụ lao động thiết yếu, tạo nên cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ trực tiếp cho quá trình sản xuất và cung ứng dịch vụ. Thiếu đi các tài sản này, doanh nghiệp khó có thể duy trì hoạt động.
Nguồn tạo doanh thu và lợi nhuận lâu dài: Vì được khai thác trong nhiều năm, nhiều chu kỳ kinh doanh, tài sản dài hạn liên tục đem lại giá trị, góp phần tạo ra doanh thu và lợi nhuận ổn định cho doanh nghiệp.
Phản ánh quy mô, năng lực và sự bền vững: Một doanh nghiệp sở hữu khối tài sản lớn thường thể hiện quy mô sản xuất đáng kể, khả năng vận hành mạnh mẽ cùng sự đầu tư có định hướng. Điều này đồng thời cho thấy sự ổn định cũng như cam kết phát triển lâu dài.
Xây dựng lợi thế cạnh tranh: Việc sở hữu công nghệ tiên tiến, cơ sở sản xuất hiện đại, vị trí kinh doanh thuận lợi hoặc các tài sản vô hình như thương hiệu, bằng sáng chế… sẽ giúp doanh nghiệp tạo sự khác biệt và nâng cao lợi thế cạnh tranh so với đối thủ.
Cơ sở cho việc huy động vốn dài hạn: Các tài sản có giá trị lớn như bất động sản, xưởng sản xuất, máy móc thường được dùng làm tài sản đảm bảo để vay vốn tại ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng, từ đó tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thêm nguồn tài chính để đầu tư và mở rộng.
Thể hiện định hướng đầu tư và tầm nhìn lâu dài: Việc chi tiêu cho việc mua mới hoặc nâng cấp tài sản cho thấy chiến lược mở rộng quy mô, cải tiến công nghệ hay xâm nhập thị trường mới của ban lãnh đạo. Đây chính là minh chứng cho tầm nhìn và kỳ vọng vào tăng trưởng tương lai.
Thu hút vốn đầu tư: Cơ cấu tài sản dài hạn được bố trí hợp lý, hiện đại và được quản lý tốt thường tạo niềm tin cho nhà đầu tư, khẳng định tiềm năng phát triển cũng như khả năng sinh lời bền vững của doanh nghiệp.

Tài sản dài hạn bao gồm những gì?

Theo quy định tại Chuẩn mực Kế toán Việt Nam cùng với hướng dẫn tại Thông tư 200/2014/TT-BTC về Chế độ kế toán doanh nghiệp, phạm vi của tài sản dài hạn được xác định như sau:

Các khoản phải thu dài hạn: Là những khoản nợ dự kiến thu hồi sau thời gian trên 12 tháng, ví dụ: các khoản khách hàng trả chậm, tiền ký cược, ký quỹ dài hạn hoặc khoản tiền đặt cọc dài hạn.
Tài sản cố định, bao gồm:
- Tài sản cố định hữu hình: Những tư liệu sản xuất như nhà xưởng, phương tiện vận tải, máy móc, công cụ thiết bị… có giá trị lớn và thời gian sử dụng từ 1 năm trở lên.
- Tài sản cố định vô hình: Các quyền lợi vô hình như quyền sử dụng đất, sáng chế, nhãn hiệu, bản quyền, phần mềm, cũng như chi phí thành lập doanh nghiệp được phân bổ theo thời gian dài hạn.
- Tài sản cố định thuê tài chính: Các tài sản được doanh nghiệp thuê theo hợp đồng thuê tài chính nhưng vẫn được ghi nhận như tài sản thuộc sở hữu doanh nghiệp.
Bất động sản đầu tư: Bao gồm đất đai, nhà cửa, công trình xây dựng… được giữ lại nhằm mục đích cho thuê hoặc chờ tăng giá trị trong tương lai, không phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất – kinh doanh.
Đầu tư tài chính dài hạn: Là các khoản đầu tư có thời gian thu hồi vốn trên 12 tháng, chẳng hạn như:
- Góp vốn vào công ty con, công ty liên kết hoặc liên doanh.
- Mua chứng khoán dài hạn như cổ phiếu, trái phiếu với mục đích nắm giữ trên 12 tháng.
- Các khoản cho vay hoặc ký quỹ dài hạn tại tổ chức, đơn vị khác.
Tài sản dở dang dài hạn: Gồm chi phí sản xuất, kinh doanh đang trong quá trình triển khai với chu kỳ trên 12 tháng hoặc vượt quá một chu kỳ kinh doanh; chi phí xây dựng cơ bản, sửa chữa lớn tài sản cố định chưa hoàn tất hoặc chưa được nghiệm thu đưa vào sử dụng.
Tài sản dài hạn khác: Đây là nhóm tổng hợp những khoản mục có thời gian sử dụng hoặc thu hồi trên 12 tháng nhưng không xếp vào các nhóm trên, bao gồm:
- Chi phí trả trước dài hạn: Các khoản chi trả sớm có liên quan đến nhiều kỳ kế toán sau (trên 12 tháng), chẳng hạn: tiền thuê nhà, thuê nhà xưởng dài hạn, chi phí thành lập hoặc chi phí sửa chữa lớn TSCĐ được phân bổ nhiều kỳ.
- Tài sản thuế thu nhập hoãn lại: Hình thành từ các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ, hoặc các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng được chuyển sang kỳ sau.
- Thiết bị, vật tư, phụ tùng thay thế dài hạn: Những vật tư, thiết bị được dự trữ cho hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng có thời gian dự trữ vượt 12 tháng hoặc một chu kỳ kinh doanh.
- Các khoản ký cược, ký quỹ dài hạn và những tài sản khác chưa đáp ứng đủ tiêu chuẩn để ghi nhận là tài sản cố định hoặc bất động sản đầu tư.

Công thức tính tài sản dài hạn trong báo cáo tài chính

Việc xác định tổng giá trị tài sản dài hạn trong báo cáo tài chính thực chất là cộng dồn giá trị ghi sổ của tất cả các loại tài sản được phân vào nhóm dài hạn tại thời điểm lập báo cáo. Quá trình này cần tuân theo những nguyên tắc kế toán cơ bản sau:

Bước 1: Trước tiên, kế toán phải tiến hành nhận diện và phân loại chính xác từng loại tài sản của doanh nghiệp. Những tài sản có thời gian sử dụng, luân chuyển hoặc thu hồi trên 12 tháng sẽ được đưa vào hạng mục tài sản dài hạn.

Bước 2: Xác định giá trị ghi sổ cho từng nhóm tài sản dài hạn:

Tài sản cố định và bất động sản đầu tư: Giá trị được tính theo công thức: Nguyên giá = Giá trị hao mòn + Giá trị còn lại.
Khoản đầu tư tài chính dài hạn: Thông thường được ghi nhận theo nguyên giá ban đầu. Kế toán cần theo dõi chi tiết từng khoản; nếu có dấu hiệu tổn thất, giá trị ghi sổ sẽ phải giảm trừ bằng khoản dự phòng tổn thất đã lập.
Tài sản dở dang dài hạn: Giá trị được xác định bằng cách cộng tất cả chi phí thực tế phát sinh trong quá trình xây dựng hoặc hình thành tài sản cho đến thời điểm báo cáo.
Các loại tài sản dài hạn khác: Giá trị còn lại được ghi nhận là phần chưa được phân bổ vào chi phí hoạt động.

Bước 3: Sau khi đã có giá trị còn lại của từng loại tài sản dài hạn theo đúng phương pháp, kế toán cộng dồn để xác định tổng giá trị:

Tổng tài sản dài hạn = Các khoản phải thu dài hạn + Tài sản cố định + Bất động sản đầu tư + Đầu tư tài chính dài hạn + Tài sản dài hạn khác.

> Xem thêm: Tổng Tài Sản Là Gì? Công Thức Tính Tổng Tài Sản Chi Tiết

Tài sản dài hạn giảm nói lên điều gì?

Khi tài sản dài hạn có xu hướng giảm, đây có thể được coi là tín hiệu cần được doanh nghiệp quan tâm và phân tích kỹ lưỡng để xác định nguyên nhân. Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này gồm có:

Hao mòn và khấu hao tự nhiên: Các loại tài sản dài hạn như máy móc, nhà xưởng sẽ dần mất giá trị trong suốt quá trình sử dụng thông qua việc trích khấu hao. Nếu doanh nghiệp không kịp thời bổ sung hay mua sắm tài sản mới để bù đắp phần giá trị đã khấu hao, tổng giá trị TSDH sẽ giảm đi. Trường hợp điều này kéo dài liên tục mà không có tái đầu tư, điều đó cho thấy nguy cơ tụt hậu về công nghệ hoặc giảm dần năng lực sản xuất trong tương lai.
Thanh lý, nhượng bán tài sản dài hạn: Doanh nghiệp có thể chủ động bán đi một số tài sản hoặc các khoản đầu tư dài hạn. Động thái này thường nằm trong chiến lược tái cơ cấu, loại bỏ tài sản kém hiệu quả, không còn phù hợp hoặc ngoài lĩnh vực kinh doanh cốt lõi. Khoản tiền thu được có thể dùng để chi trả nợ vay, tái đầu tư vào những mảng sinh lời tốt hơn hoặc phân phối lại cho cổ đông.
Thoái vốn đầu tư tài chính dài hạn: Việc bán đi các khoản đầu tư vào công ty con, công ty liên kết hoặc công cụ tài chính dài hạn khác thường phản ánh hoạt động tái cơ cấu danh mục đầu tư. Ngoài ra, đây cũng có thể là dấu hiệu doanh nghiệp cần gấp nguồn vốn lưu động.
Ghi giảm giá trị tài sản: Trong trường hợp đánh giá lại tài sản và nhận thấy một số khoản mục bị tổn thất, không đủ khả năng thu hồi giá trị sổ sách, doanh nghiệp buộc phải ghi giảm giá trị. Đây là tín hiệu không mấy tích cực, cho thấy tài sản hoạt động kém hiệu quả, quyết định đầu tư trước đây chưa hợp lý hoặc môi trường kinh doanh gặp khó khăn.
Hoàn thành hoặc hủy bỏ dự án xây dựng dở dang: Khi công trình xây dựng cơ bản hoàn tất, chi phí xây dựng dở dang sẽ được chuyển thành tài sản dài hạn, dẫn đến sự thay đổi cơ cấu trên báo cáo tài chính. Tuy nhiên, nếu dự án bị hủy bỏ, các chi phí liên quan sẽ bị xóa sổ, kéo theo tổng giá trị TSDH giảm xuống.
Chia tách hoặc bán bớt bộ phận kinh doanh: Trong trường hợp doanh nghiệp bán một phần hoặc toàn bộ công ty con, chi nhánh, giá trị tài sản dài hạn gắn với bộ phận đó sẽ không còn được tính trong báo cáo hợp nhất, làm tổng giá trị TSDH sụt giảm.

Cách đầu tư tài sản dài hạn hiệu quả nhất

Để gia tăng lợi nhuận và hạn chế rủi ro khi rót vốn vào tài sản dài hạn, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp, đi kèm với kế hoạch chi tiết. Trong bối cảnh thị trường và công nghệ liên tục thay đổi, dưới đây là những cách tiếp cận giúp tối ưu hóa việc đầu tư TSDH mà doanh nghiệp có thể cân nhắc:

Nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đầu tư: Doanh nghiệp nên phân tích cẩn thận các yếu tố như nhu cầu thị trường, xu hướng phát triển, cũng như tiềm năng sinh lời của tài sản, từ đó lựa chọn hướng đi chính xác.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Phân bổ vốn vào nhiều nhóm tài sản dài hạn khác nhau như bất động sản, máy móc, công nghệ hoặc các khoản đầu tư tài chính, giúp giảm thiểu rủi ro khi thị trường biến động.
Tập trung vào tài sản tạo thu nhập ổn định: Ưu tiên chọn những tài sản có khả năng mang lại dòng tiền đều đặn như bất động sản cho thuê hoặc các loại tài sản có giá trị sử dụng lâu bền.
Khai thác đòn bẩy tài chính hợp lý: Doanh nghiệp có thể sử dụng vốn vay để tăng hiệu quả đầu tư vào tài sản dài hạn, nhưng cần kiểm soát chặt chẽ để tránh rủi ro tài chính.
Theo dõi và điều chỉnh chiến lược: Thường xuyên đánh giá hiệu suất của các khoản đầu tư dài hạn, đồng thời linh hoạt điều chỉnh kế hoạch khi cần để đảm bảo hiệu quả tối đa.
Thực hiện bảo trì và khấu hao khoa học: Duy trì bảo dưỡng định kỳ cho các tài sản dài hạn để giữ giá trị sử dụng, đồng thời tiến hành khấu hao chính xác nhằm giảm áp lực tài chính cho doanh nghiệp.
Đầu tư vào công nghệ và tài sản đổi mới: Xem xét bổ sung vào danh mục những công nghệ tiên tiến và tài sản sáng tạo có tiềm năng phát triển mạnh, qua đó tạo lợi thế cạnh tranh trong môi trường đầy biến động.

Qua bài viết trên, bạn đã nắm rõ về tài sản dài hạn là gì, đồng thời hiểu hơn vai trò quan trọng của tài sản dài hạn trong hoạt động và phát triển của doanh nghiệp. Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp tư vấn doanh nghiệp cũng như dịch vụ kế toán thuế tối ưu, hãy liên hệ ngay với VIệt Long VID qua các thông tin dưới đây để nhận được hỗ trợ chi tiết và hiệu quả nhất!